NS bouwt 3.580 extra zitplaatsen in tweede klas door eersteklas te verkleinen

De Nederlandse Spoorwegen gaat in 190 sprintertreinen een groot deel van de eersteklascoupés ombouwen naar tweede klas — een verandering die 3.580 extra zitplaatsen oplevert. De beslissing, bekendgemaakt op 26 mei 2025, komt als reactie op een diepe verandering in reisgedrag: sinds de coronapandemie is de bezetting van de eerste klas in sprinters gedaald tot slechts 10 procent tijdens de spits, terwijl de tweede klas vaak overvol is. Reizigers staan in de rij, terwijl de rode stoelen in de eersteklas vaak leeg blijven. Het is geen kwestie van spaarzucht, maar van realisme. De NS past zich aan aan wat mensen nu werkelijk willen: meer ruimte voor de meeste, minder luxe voor de weinigen.

Waarom juist sprinters?

Het verschil tussen sprinters en intercity’s is cruciaal. Bij intercity’s, waar reizen langer duren en mensen vaak bereid zijn te betalen voor rust en comfort, blijft de eerste klas goed gevuld. Maar in sprinters — die vooral forenzen en kortere reizen bedienen — is de eerste klas een relicte uit een ander tijdperk. De NS heeft cijfers geanalyseerd: in de ochtendspits zijn bijna alle tweedeklasplaatsen bezet, maar in de eersteklas zit gemiddeld maar één persoon per rij. "We hopen dat de indeling van de treinen en de verhouding tussen de eerste- en tweedeklas beter aansluiten op het reisgedrag," zei een NS-woordvoerder tegenover Ey! Daily. Het is geen kwestie van afschaffen, maar van herverdelen.

Hoe verloopt de ombouw?

De technische aanpassingen zijn eenvoudig, maar effectief. De rode eersteklasstoelen worden verwijderd en vervangen door blauwe hulzen die bij de tweede klas horen. De stickers aan de binnen- en buitenkant van de trein worden aangepast, en de glazen deur tussen de coupés wordt volledig verwijderd — een symbool van de afbraak van de barrière tussen klassen. Buiten de trein herken je de eerste klas nog aan de doorgetrokken witte lijn boven de ramen en het cijfer "1". Na de ombouw blijft er nog voldoende eersteklasruimte over: in elk treinstel blijft één coupé behouden. Dat is belangrijk, want er zijn nog steeds mensen die de eerste klas kiezen — vooral op zaterdag, in het weekend, of bij langere reizen binnen de regio.

De werkzaamheden vinden plaats buiten de spitsuren. Treinen worden na de ochtendspits naar een rangeerstation gebracht, waar ze meestal vóór de avondspits weer klaar zijn. Dit betekent dat reizigers nauwelijks last hebben van verstoringen. Het eerste treinstel dat al is aangepast: SLT-treinstel 2413, zoals gemeld op Treinenweb.nl. De volgende stappen volgen in volgorde van beschikbaarheid. De volledige ombouw van alle 190 treinen — waaronder de Flirt-3, SNG-4 en SLT-4 — is gepland voor de zomer van 2026.

Een stukje van een groter plan

Deze ombouw is geen losse maatregel. Het past in de nieuwe hoofdrailnetconcessie, de contractuele afspraak tussen de NS en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Daarin staat expliciet dat de focus moet liggen op de zitplaatskans in de tweede klas — een duidelijk signaal van de overheid: de trein is een openbare dienst, niet een luxe service. De NS moet meer ruimte bieden aan de groep die het meest gebruik maakt: de massa. De eersteklas is geen privilege meer, maar een optie. En die optie blijft, maar wordt beperkt.

Wat betekent dit voor reizigers?

Voor de 80 procent van de reizigers die in de tweede klas reist, is dit een grote verbetering. Minder staan, meer zitten. Voor de 10 procent die eersteklas kiest, verandert weinig: er blijft ruimte, en de kwaliteit van de zitplaatsen is onveranderd. De NS benadrukt dat ze de bezetting van de eerste klas blijven monitoren. Als er plotseling een toename komt — bijvoorbeeld door een economische herstel of verandering in werkpatronen — kan de aanpassing worden teruggedraaid. Maar dat is nu niet de verwachting. Het thuiswerken is geen tijdelijke trend, maar een structurele verandering. En met minder zakelijke reizigers, minder dagelijkse commuters, verandert de vraag.

Waarom geen intercity’s?

De NS heeft geen plannen om dit ook bij intercity’s toe te passen. En dat is logisch. Bij intercity’s reizen mensen vaak 45 minuten tot twee uur. Ze willen rust, ruimte, een stopcontact, misschien een koffie. De eerste klas daar is nog steeds een verkoopsucces. In sprinters daarentegen reis je 15 tot 30 minuten. De meeste mensen willen gewoon een zitplaats. Niet meer, niet minder. Het is geen kwestie van luxe, maar van praktijk. En daar past de nieuwe indeling perfect bij.

Wat komt er na 2026?

De NS zegt dat dit de eerste stap is. Als de ombouw succesvol verloopt, kan het model worden toegepast op andere treintypes — maar dat is verderop. Voor nu is het doel duidelijk: minder staan, meer zitten. Meer rechtvaardigheid in de trein. De NS wil niet de rijkste mensen bedienen, maar de meeste. En dat is een verandering die veel reizigers zullen waarderen — ook al zitten ze niet in de eerste klas.